Granica zachodnia ZSRR jaka powstała w wyniku paktu Ribbentrop - Mołotow sięgała daleko na zachód. Pomimo poprawnej polityki współpracy z Niemcami kierownictwo radzieckie nie zaniechało przedsięwzięć obronnych, jednym z nich miała być rubież obronna, jaką zamierzano wybudować na granicy zachodniej. Linia umocnień została nieformalnie nazwana Linią Mołotowa. Decyzja o jej budowie zapadła 22 czerwca 1940 roku. Linia graniczna została podzielona na trzy okręgi wojskowe i 138 odcinków budowy. Zamierzano wybudować 2500 schronów bojowych. Budując obiekty zastosowano najnowocześniejszą technikę fortyfikacyjną wykorzystując doświadczenia z walk o linię Mannerheima (wojna fińska). Rejony umocnione miały się składać z głównego pasa obrony typu stałego i tyłowego pasa typu polowego.

Główny pas obrony tworzyły batalionowe węzły o szerokości ok. 10 km. Węzeł składał się z 3-5 punktów oporu, każdy punkt miał posiadać od 15 do 20 betonowych schronów bojowych. Podczas budowy Rejonu Umocnionego szczególną uwagę zwrócono na obronę przeciwpancerną, 46% schronów miały to być obiekty dla armat ppanc. Budowane obiekty zaliczano do obiektów ciężkich ( wytrzymujących ostrzał 105 mm armat i haubic , wytrzymujące bombardowania 50 kilogramowymi bombami) lub mocnych odpornych na ostrzał artylerii 155mm. Budowa umocnień odbywała się w przyspieszonym tempie (prace prowadzono nawet zimą), jednak mimo tego do chwili wybuchu wojny zdążono wybudować tylko 25 % obiektów. Z wybudowanych schronów 1000 wyposażono w artylerię, a około 1500 w ciężkie karabiny maszynowe. Do wyposażenia obiektów użyto także uzbrojenia wycofanego z linii Stalina oraz z fortyfikacji polskich (kopuły pancerne), a w miejsce nie wybudowanych obiektów wkopano czołgi T-18 przezbrojone w armatę ppanc. 45 mm.

Fortyfikacje linii Mołotowa wyróżniały się dużą różnorodnością obiektów, przeważały tu standardowe obiekty z nastawieniem na obronę czołową. Niewiele było obiektów do obrony okrężnej, nie zdążono wybudować grup warownych. Wybudowano kilka rodzajów schronów, począwszy od jednoizbowych po trzykondygnacyjne z kilkoma izbami. Niektóre obiekty wyposażone były w kopuły pancerne i urządzenia peryskopowe. Obiekty miały być zasilane agregatami prądotwórczymi lub akumulatorami oraz miały posiadać podziemne połączenia telefoniczne. Wybudowane fortyfikacje cechowała różnorodność zastosowanych środków obrony czynnej i biernej, mających wpływ na obronę. Należały do nich.:

- żelbetonowe ściany stropy o grubości od 1 do 3 m wzmacniane płytami pancernymi

- strzelnice przeciwrykoszetowe

- rowy diamentowe i zapadnie

- przelotnie

- okapy

- broń maszynowa ckm Maxim wz 1910, rkm Diegtariew wz.1928

- artyleria armata forteczna wz 1939 -76,2 mm i armata przeciwpancerna wz 1938 -45 mm

KOPUŁY PANCERNE ? służyły do obserwacji, rzadziej jako stanowiska obrony maszynowej. Stosowano tu kopuły przejęte na wschodnich rubieżach Polski, dzwony obserwacyjno ? bojowe wyprodukowane przez Zakłady Ostrowieckie oraz dzwony z Zakładów Trzynieckich na Zaolziu.

PRZELOTNIA - krótki korytarz zabezpieczający wejście do schronu przed ostrzałem. W przelotni umieszczano kratę przeciw szturmową, a w ścianie strzelnicę celem uniemożliwienia nagłego wtargnięcia przeciwnika.

RÓW DIAMENTOWY- zabezpieczał przed dotarciem przeciwnika w bezpośrednie okolice strzelnic, ponadto na dnie rowu znajdowały się wyjścia awaryjne . Na dno rowu miały spadać odłamki betonu będące efektem ostrzału, chroniąc od zasypania strzelnice.

OKAP ? zabezpieczał strzelnice przed ogniem artylerii stromotorowej oraz odłamkami granatów.

STRZELNICE PRZECIWRYKOSZETOWE ? różniły się kształtem i wielkością w zależności od zainstalowanej broni. W Strzelnice zamontowane były jarzma do mocowania broni. Produkowane były w zakładach w Gorkim lub Debalcewie.

UZBROJENIE ? ciężki karabin maszynowy Maxim wz 1910, armata ppanc 45 mm zazwyczaj sprzężona z ciężkim karabinem maszynowym, oraz armata forteczna wz 1939 -76,2 mm.

Na linii Mołotowa wyróżniamy następujące typy obiektów:

Betonowy schron bojowy do ognia czołowego - podstawowe uzbrojenie to ciężkie karabiny maszynowe, obiekt ten posiadał dwie lub trzy kondygnacje.

Betonowy schron bojowy do ognia czołowego dla ckm lub działka ppanc - najczęściej jednoizbowy z przelotnią (tzw. kojec forteczny).

Betonowy schron bojowy do ognia bocznego dla ckm armaty ppanc i ckm ( tradytor międzypola ), posiadał kilka izb i 1-3 kondygnacji.

Betonowy schron bojowy dla armaty ppanc i ckm (kojec forteczny tradytorowy).

Tradytor artyleryjski posiadał kilka izb, 2-3 kondygnacje na wyposażeniu miał od 2 do 4 dział.

Betonowy blokhaus ? obiekt przystosowany do obrony okrężnej.

Schrony dowódcze - obiekty nieuzbrojone przystosowane do obserwacji i dowodzenia.

W czerwcu 1941 roku obiekty linii Mołotowa stawiły opór jednostkom Wermahtu, niedokończone i w pełni nie uzbrojone zatrzymały i spowolniły atak na ZZSR, a niektóre załogi broniły się do końca w okrążeniu i zostały wysadzone razem z obiektem. Opuszczone przez żołnierzy radzieckich bunkry stanowiły schronienie dla oddziałów partyzanckich, a także pozyskiwano z nich broń. Z jednego obiektu żołnierze AK wymontowali armatę ppanc. Reszta wyposażenia została zrabowana przez miejscową ludność.

W latach 1945 -1946 obiekty te wykorzystywały również odziały UPA. Większość schronów jest wysadzona. Wysadzenia dokonały jednostki radzieckie po wojnie lub polscy saperzy detonując w nich niewypały. Linia ta nie została dokładnie zinwentaryzowana i brak jest szczegółowych map położenia obiektów, o czym świadczy znalezienie w ostatnim czasie schronu dowódczego w okolicach Leska .

GALERIA

Zmęczył:

jacekwoj3