Tłoczone
powietrze wytwarzało w pomieszczeniach niewielkie nadciśnienie uniemożliwiające
napływ powietrza atmosferycznego do wnętrza schronu. Nadmiernemu wzrostowi
ciśnienia zapobiegały, umieszczone wzdłuż korytarza, zawory usuwające nadmiar
powietrza na zewnątrz obiektu. System ten zapewniał ochronę przed atakiem
gazowym nawet w przypadku niewielkich nieszczelności spowodowanych otwarciem
bocznych drzwi czy uszkodzeniem skorupy schronu. Jak wspomina jeden ze świadków
w czasie budowy kanałów zarwało się ich betonowe sklepienie, przygniatając
czternastu robotników. Świadek określił dokładną datę tego zdarzenia - było
to 11 marca 1940 r. Obok siłowni umieszczono cylindryczny, stalowy zbiornik
na paliwo o pojemności ok. 50 m3, nieco dalej mały betonowy obiekt o ażurowej
konstrukcji z uszczelnioną dolną częścią, w której zachowały się resztki
rur (chłodnia wody technologicznej?). Z tyłu kotłowni wzniesiono wolnostojący
komin połączony z nią murowanymi kanałami. Obok tylnej części schronu kolejowego
zbudowano betonowy obiekt mieszczący prawdopodobnie stację uzdatniania wody
i przepompownię oraz zbiorniki wody, którą wypełniona była dolna kondygnacja
obiektu. Na terenie znajdowały się: dwa betonowe baseny przeciwpożarowe,
studnia głębinowa oraz kolektor ściekowy z przepompownią odprowadzający
ścieki i nadmiar wody deszczowej do odległego o ok. kilometr strumienia.
Oprócz wspomnianej studni zbudowano ujęcie wody (studnię głębinową umieszczoną
w betonowym schronie) w Białobrzegach i połączono je z Jeleniem dwukilometrowym
podziemnym rurociągiem. Teren ogrodzono co najmniej dwoma rzędami płotu
z siatki i drutu kolczastego. Niektórzy świadkowie twierdzą, że istniały
trzy strefy bezpieczeństwa oraz pola minowe broniące dostępu do obiektu.
Na schronie kolejowym przewidziano stalowe elementy do mocowania siatek
maskujących; świadkowie opowiadają o rosnących na szczycie krzewach jałowca
i mocowanych do stalowych belek drzewach, po których zachowały się do dziś
spróchniałe pnie. Dodatkowo przy tylnej części schronu, brakującą część
lasu uzupełniono dużymi drzewami, przywiezionymi tutaj w betonowych donicach,
które wkopano w ziemię. Na stropach pozostałych dużych obiektów zbudowano
drewniane, dwuspadowe, kryte papą dachy, mające zasugerować lotnictwu zwiadowczemu
przeciwnika, że są to zabudowania gospodarskie (np. stodoły). Na terenie
znajdowało się kilka stanowisk artylerii przeciwlotniczej. Bliźniaczy kompleks
powstał w Konewce w lesie, którego część Niemcy zajęli do celów wojskowych
już jesienią 1939 r. W pobliżu znajdował się tartak, do którego dochodziła
bocznica kolejowa, a na jego terenie funkcjonowała niewielka elektrownia
(wykorzystywana w początkowym okresie budowy kwatery). Powstały tu podobne
obiekty jak w Jeleniu, jednak nieco inaczej usytuowane względem siebie.
Istotne różnice to:
schron kolejowy jest dłuższy ok. 30 m i prosty na całej swej długości.
- ujęcie wody mieści się na terenie obiektu,
- boczne wejścia do schronu kolejowego mieszczą się po lewej, a zespół schronów
technicznych po prawej stronie od wjazdu (przeciwnie niż w Jeleniu),
- kompleks w Konewce posiadał własną strefę obronną (co najmniej dwa
schrony bojowe).
Ważną sprawą było zabezpieczenie strefy zewnętrznej kompleksów. O ile w
Jeleniu nie było żadnych stałych obiektów obronnych, to nieopodal Konewki
znajdują się ruiny dwóch, zniszczonych w 1945 r. czterostrzelnicowych schronów
bojowych, podobnych do obiektów znajdujących się w Stępinie, a 10-12 km
na północny zachód od Konewki w miejscowości Skrzynki znajduje się kompleks
kilku schronów biernych zbudowanych w tym samym co Konewka okresie. |
